Najprawdopodobniej w przyszłym roku z krajobrazu Wyr zniknie budynek byłego domu kultury. Z jednej strony – legendarny, z drugiej – niedostosowany już do współczesnych potrzeb, a dodatkowo w bardzo złym stanie technicznym, niepozwalającym na jego dalsze użytkowanie.

Urząd Gminy pozyskał dofinansowanie w kwocie 2 mln zł na rozbiórkę budynku domu kultury w Wyrach. Na ogłoszenie przetargu na ten cel gmina ma jeszcze 7 miesięcy. Jak zapewniła podczas wrześniowej sesji Rady Gminy wójt Barbara Prasoł, w miejscu starego domu kultury na pewno nie powstanie żaden market, ani inny tego typu obiekt. W planach jest tymczasowe uruchomienie tam parkingu, a w przyszłości – wybudowanie na jego fundamentach nowego obiektu, spełniającego współczesne normy i oczekiwania mieszkańców, w którym swoje spotkania mogłyby organizować lokalne grupy. W otoczeniu tego budynku mogłoby powstać miejsce z ławeczkami, ścieżkami, odpowiednio zagospodarowaną zielenią – idealne do spędzania wolnego czasu.

Budynek byłego domu kultury w Wyrach, stan obecny, fot. UG Wyry

Jaka jest historia tego miejsca?

Dyrekcja miejscowego zakładu pracy w latach 50. XX wieku zaoferowała możliwość wybudowania dla mieszkańców domu kultury. Na ten cel Rada Gminy postanowiła oddać pod zabudowę teren leżący w centrum wsi, a samą budowę prowadziły i finansowały Wyrskie Zakłady Budowy Urządzeń Chemicznych. Dom kultury powstał w 1951 roku i w krótkim czasie stał się ogniskiem życia kulturalnego. Wielu mieszkańców wciąż pamięta znajdujące się tam m.in. kino z ekranem panoramicznym, bibliotekę, kawiarnię Klubową czy różnorodne kółka zainteresowań dla dzieci i młodzieży. Był też teatr kukiełek oraz zespół muzyczno-wokalny wyposażony w instrumenty oraz aparaturę nagłaśniającą. Po likwidacji kina, salę widowiskową zaczęto wynajmować na imprezy weselne oraz spotkania okolicznościowe.

Dom Kultury w Wyrach w latach 90., fot. Dom Kultury w Gostyni, ze zbiorów Michała Kasprusza

Kawiarnia Klubowa w latach 90., fot. Dom Kultury w Gostyni, ze zbiorów Michała Kasprusza

Upadek legendy

W okresie stanu wojennego działalność kulturalno-oświatowa zaczęła zanikać, a w latach 90. ubiegłego wieku funkcjonowanie domu kultury zamarło całkowicie. W 2002 r. Rada Gminy wyraziła zgodę na zawarcie umowy najmu i użyczenie budynku na okres 15 lat. Kolejni najemcy byli zobowiązani do dokonywania niezbędnych prac remontowych, jednak w tym czasie stan obiektu znacznie się pogorszył. W 2017 roku budynek ponownie stał się własnością Gminy Wyry i od tamtej pory trwały poszukiwania jego nowego przeznaczenia. Dom kultury został zamknięty i zabezpieczony. Kilka razy w roku odbywają się w nim kontrole inspektora nadzoru i wykonywane są niezbędne prace zabezpieczające.

Temat dalszych losów tego miejsca od tamtej pory zaczął powracać – nie da się bowiem ukryć, że obecnie budynek na pewno nie może być wizytówką Wyr. Sprawa nie była jednak prosta, bo choć konieczność gruntownego remontu, a właściwie całkowitej przebudowy obiektu jest widoczna gołym okiem, to koszt tej potencjalnej inwestycji oscylowałby w granicach kilkunastu, jak nie kilkudziesięciu milionów złotych. Dodatkowo – jak to często zdarza się przy remontach starych budynków – byłby obarczony ryzykiem wystąpienia kolejnych ukrytych wad niezbędnych do usunięcia, co pociągałoby konieczności znalezienia dodatkowych środków finansowych.

Stan obecny drzwi frontowych budynku, fot. UG Wyry

Stan obecny ściany frontowej budynku, fot. UG Wyry

Stan obecny budynku, fot. UG Wyry

Stan obecny budynku, fot. UG Wyry

Pomysły mieszkańców

Mieszkańcy gminy mieli możliwość zobaczenia wnętrza byłego domu kultury i przekonania się na własne oczy, jaki jest jego stan techniczny, podczas spotkania konsultacyjnego związanego z procedurą sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego w listopadzie 2019 roku. Spotkanie wywołało wówczas wiele wspomnień, refleksji i pomysłów, co do przyszłości tego miejsca. Mieszkańcy zwracali uwagę na funkcjonujące w gminie duże przywiązanie do tego budynku, obciążenie historią i strach przed radykalnymi krokami, jednak z drugiej strony mówili również o braku wizji na jego wykorzystanie w obecnym kształcie, podkreślali niepraktyczny już obecnie układ pomieszczeń. Podczas konsultacji szeroko dyskutowano nad możliwymi rozwiązaniami, pojawiły się wizje zagospodarowania budynku na nowo, ale także głosy  bardziej radykalne sugerujące jego zburzenie. W takim przypadku mieszkańcy zasugerowali budowę nowego, mniejszego, nowoczesnego obiektu z parkingiem lub skwerem.

Mieszkańcy gminy mieli możliwość zobaczenia obecnego stanu wnętrza byłego domu kultury w listopadzie 2019 roku podczas spotkania konsultacyjnego związanego z procedurą sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego, fot. UG Wyry

Obiekt obecnie znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, fot. UG Wyry

Wizja lokalna i ocena stanu budynku

29 września 2022 roku w budynku byłego domu kultury odbyła się wizja lokalna, której celem było potwierdzenie jego stanu technicznego. Stwierdzono wówczas, że obiekt jest mocno zawilgocony, widoczne są spękania, w wielu miejscach widać zacieki i miejsca zagrzybione, posadzka na sali widowiskowej jest wybrzuszona, brakuje właściwej wentylacji, działających podstawowych instalacji wewnętrznych, kotłownia nie spełnia obecnych wymogów, wadliwie wykonana jest pionowa izolacja przeciwwilgociowa, a izolacja termiczna ścian oraz okna i drzwi nie spełniają obecnych przepisów. To tylko część problemów zauważonych ledwie po krótkich oględzinach. Obecna na spotkaniu architekt wyraziła opinię, że sensowniejszym wydaje się wyburzenie całego obiektu i wybudowanie od podstaw budynku o konkretnej funkcji, odpowiadającego w pełni na potrzeby gminy i jej mieszkańców.

Stan obecny wnętrza budynku, sala widowiskowa, fot. Dom Kultury w Gostyni

Stan obecny wnętrza budynku, piętro, fot. Dom Kultury w Gostyni

Nowe pomysły

Kilka miesięcy później, podczas styczniowego posiedzenia Komisji ds. Rozwoju miejscowości Wyry, radni powrócili do kwestii dalszych losów budynku. W tym samym czasie pojawiła się również inicjatywa mieszkańców, którzy mieli pomysł na zagospodarowanie obiektu i nadanie mu funkcji rozrywkowej. Po szeregu spotkań i rozmów odstąpili jednak od chęci wydzierżawienia budynku. Podczas majowego posiedzenia Komisji „wyrskiej”, Wójt Gminy przedłożyła radnym do zaopiniowania pismo z prośbą o wyrażenie zgody na wyburzenie budynku. Komisja w głosowaniu, 8 głosami „za” wyraziła pozytywną opinię w tej sprawie.

Decyzja zapadła i co dalej?

Decyzja o rozbiórce wydaje się konkretnym działaniem, jednak niezbędne do jej realizacji oczywiście są pieniądze. Koszt prac oszacowany został na około 2 mln zł, a takich środków w budżecie gminy nie ma. Zdecydowano więc o złożeniu wniosku o dofinansowanie tego przedsięwzięcia w ramach 6 edycji Rządowego Funduszu Polski Ład i okazało się, że wniosek został rozpatrzony pozytywnie. Jestem w pełni świadoma kontrowersji tej decyzji, widzę jednak, że to miejsce od lat nie spełnia swojej pierwotnej funkcji, a jego rozbiórka otwiera nowe możliwości utworzenia przestrzeni nowoczesnej, mniej kosztownej w utrzymaniu i w 100% dla mieszkańców – podsumowuje wójt Barbara Prasoł.

powrót